Budapeszt, perła Dunaju, to nie tylko miasto pełne uroku, ale także urokliwy zbiór mostów, które łączą historyczne Buda z tętniącym życiem Pest. Te majestatyczne konstrukcje są nie tylko niezbędnymi arteriami komunikacyjnymi, ale także kluczowymi symbolami kulturowymi, które opowiadają historię Budapesztu. Dwa z najważniejszych to Most Łańcuchowy i Most Wolności.
Most Łańcuchowy (Széchenyi Lánchíd)
Budowany między 1839 a 1849 rokiem, Most Łańcuchowy jest nie tylko najstarszym mostem nad Dunajem w Budapeszcie, ale także jednym z najważniejszych symboli miasta. Został zaprojektowany przez angielskiego inżyniera Williama Tierney’ego Clarka, a budowę nadzorował Adam Clark, szkocki inżynier (mimo tego samego nazwiska, nie byli spokrewnieni).
Most Łańcuchowy, który pierwotnie służył jako prywatny most opłatowy, został zbudowany, aby zastąpić usługę promową, która była niewystarczająca dla rosnących potrzeb miasta. Został nazwany na cześć Iśtwana Széchenyiego, który zainicjował jego budowę.
Jest to most wiszący o długości 375 metrów i szerokości 16 metrów. Dwie masywne wieże w stylu klasycznym, po obu stronach mostu, są połączone stalowymi linkami utrzymanymi przez pary łuków. W wieżach znajdują się chodniki dla pieszych, a pomiędzy nimi, zawieszona jest droga dla pojazdów. W nocy most jest podświetlany, co tworzy spektakularny widok.
W czasie II Wojny Światowej, podobnie jak inne mosty Budapesztu, Most Łańcuchowy został zniszczony przez niemieckie wojska wycofujące się z miasta w 1945 roku. Odbudowa mostu zakończyła się w 1949 roku, stając się symbolem odradzającego się miasta.
Most Wolności (Szabadság híd)
Most Wolności, otwarty w 1896 roku, jest jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych mostów w Budapeszcie. Został zaprojektowany przez Jánosa Feketa, a jego budowę nadzorował Virgil Nagy. Most Wolności, znany także jako Most Franciszka Józefa, zasłynął dzięki swojej wyjątkowej konstrukcji i zdobieniom.
Rozpięty na 333,6 metrów, Most Wolności ma charakterystyczną zieloną strukturę z miedzianymi ornamentami w stylu secesji. Szczególnie efektowne są miedziane posągi wielkich turul (węgierskich mitologicznych ptaków), które strzegą mostu. Pierwotnie most był podświetlany za pomocą 220 lamp gazowych, co było prawdziwym triumfem technologicznym tamtych czasów.
Podczas II Wojny Światowej, Most Wolności podobnie jak Most Łańcuchowy, został zniszczony przez Niemców. Jego odbudowa zakończyła się w 1946 roku, a następnie został nazwany Mostem Wolności, symbolizując koniec wojny i początek nowej ery dla Budapesztu.
Inne Mosty
Choć Most Łańcuchowy i Most Wolności są najbardziej znane, Budapeszt ma w sumie osiem mostów, które łączą Buda z Pest, każdy z nich ma swoją unikalną historię i charakter. Te obejmują Margit híd (Most Małgorzaty), Petőfi híd (Most Petőfiego) oraz Rákóczi híd (dawniej Most Lagymanyosi), które każde w swoim własnym stylu przyczyniają się do krajobrazu Budapesztu.
Mosty Budapesztu są nie tylko imponującymi konstrukcjami inżynierskimi, ale także dziedzictwem kulturowym, które przetrwało wojny i upływ czasu. Są one świadectwem zmieniającej się historii miasta i pozostają integralną częścią jego charakteru. Bez wątpienia, te mosty są czymś więcej niż tylko praktycznymi środkami przemieszczania się między dwiema częściami miasta – są one żywymi pomnikami historii i kultury Budapesztu.
Most Małgorzaty (Margit híd)
Most Małgorzaty, wybudowany w latach 1872-1876, jest trzecim najstarszym mostem w Budapeszcie. Został zaprojektowany przez francuskiego inżyniera Emila Fulda, a jego budowę nadzorował Antal Kherndl. Unikalny w swoim projekcie, Margit híd jest jednym z nielicznych mostów na świecie, które mają kształt litery „Y”. Ta konstrukcja wynika z konieczności umieszczenia przystanku tramwajowego na wyspie Małgorzaty, która znajduje się pośrodku rzeki.
Most Małgorzaty jest pełen symboliki. Jego wieże są udekorowane tarczami, które mają symbolizować jedność narodów wchodzących w skład Monarchii Austro-Węgierskiej. Most został poważnie zniszczony podczas II Wojny Światowej i odbudowany w latach 1947-1948.
Most Petőfiego (Petőfi híd)
Nazwany na cześć węgierskiego poety narodowego Sándora Petőfiego, Most Petőfiego jest jednym z najmłodszych mostów w Budapeszcie, wybudowany w latach 1933-1937. Został zaprojektowany przez Huberta Pál Álgyay, a jego budowę nadzorował János Kossalka.
Most Petőfiego jest konstrukcją przęsłową o długości 514 metrów. Jego metalowa konstrukcja jest typowa dla okresu międzywojennego, kiedy to technologia stalowa zaczęła dominować w budownictwie mostów.
Most Rákóczi (Rákóczi híd)
Dawniej znany jako Most Lagymanyosi, Rákóczi híd jest jednym z najnowszych mostów w Budapeszcie, otwartym w 1995 roku. Jest to most wiszący o długości 494 metrów, z charakterystycznymi pylonami w kształcie litery „A”, które w nocy są podświetlane. Most został zaprojektowany przez Tibora Sigraia i jest widokiem, który zdobi południowy krajobraz Budapesztu.
Znaczenie mostów w Budapeszcie nie ogranicza się do ich praktycznej funkcji. Są one również ważnym elementem kultury miejskiej. Wielokrotnie służyły jako tło dla filmów, teledysków, a nawet gier komputerowych. Mosty te, w swojej różnorodności stylów i historii, są kwintesencją Budapesztu – miasta pełnego kontrastów, łączącego tradycję z nowoczesnością.
Wnioski
Mosty nad Dunajem w Budapeszcie są dowodem na to, jak architektura i inżynieria mogą przekształcić krajobraz i wpłynąć na życie miasta. Oferują one zarówno praktyczne połączenia, jak i stanowią ważne symbole kulturowe. Most Łańcuchowy i Most Wolności są najbardziej znanymi z nich, ale każdy z mostów Budapesztu ma swoją własną, unikalną historię do opowiedzenia. Każdy z nich jest dowodem na wytrzymałość miasta, które przetrwało burzliwe czasy i wciąż rozkwita, ukazując swoją wielokulturową historię za pomocą tych majestatycznych struktur nad Dunajem.
Most Elisabeth (Erzsébet híd)
Most Elisabeth, nazwany na cześć popularnej cesarzowej Austro-Węgier, znanej jako Sissi, jest najnowocześniejszym z mostów Budapesztu. Oryginalna struktura z 1903 roku, znana z charakterystycznych białych stalowych łuków, została zniszczona podczas II wojny światowej. W 1964 roku otwarto nowy most Elisabeth, zaprojektowany przez Pál Sávoly’ego. Jest to najdłuższy jednoprzęsłowy most wiszący na świecie, o długości 290 metrów, z wieżami o wysokości 118 metrów. Jego elegancka, minimalistyczna konstrukcja to doskonały przykład modernizmu.
Most Arpad (Árpád híd)
Most Arpad, otwarty w 1950 roku, jest jednym z najdłuższych mostów w Budapeszcie, o długości 928 metrów. Jest to kluczowy element infrastruktury miasta, obsługujący zarówno ruch kołowy, jak i pieszy, a także tramwaje. Został zaprojektowany przez Károly Szivessy’ego i Valeria Antona.
Kolejny Most (Középső Duna-híd)
Kolejny Most, którego budowa jest planowana na lata 2020-2024, ma na celu poprawę komunikacji między Buda i Pest, a także stworzenie nowej ikony miasta. Będzie to most o długości 500 metrów, zaprojektowany przez belgijskie biuro architektoniczne Ney & Partners.
Od Mostu Łańcuchowego po Most Wolności, aż po nowoczesny Most Elisabeth i planowany Kolejny Most, Budapeszt oferuje wspaniałą różnorodność mostów, które łączą Buda z Pest. Te mosty są nie tylko istotnymi elementami infrastruktury miejskiej, ale także symbolizują długą i skomplikowaną historię miasta.
Każdy z tych mostów ma swoją unikalną historię, a razem tworzą bogaty, wielowarstwowy obraz ewolucji Budapesztu. Od XIX-wiecznej ambicji i postępu, reprezentowanej przez Most Łańcuchowy, po zniszczenie i odbudowę po II wojnie światowej, aż po nowoczesny Most Elisabeth, mosty te są żywym przypomnieniem o przeszłości miasta.
Bez względu na to, czy jesteś turystą pragnącym poznać historię Budapesztu, czy lokalnym mieszkańcem korzystającym z nich na co dzień, mosty nad Dunajem oferują unikalną perspektywę na to niepowtarzalne miasto. Są one częścią krajobrazu, historii i duszy Budapesztu, a także przypomnieniem o tym, jak przekształcenia urbanistyczne mogą wpływać na życie miasta i jego mieszkańców.
